معرفی شهر الیگودرز
اَلیگودَرز مرکز شهرستان الیگودرز در شرق استان لرستان است. شهر الیگودرز در ناحیهٔ کوهستانی و با آب و هوایی بسیار سرد در شرق استان لرستان واقع شده و همچنین از شهرهای مرتفع و مناطق سردسیر ایران است. دیرینگی آن به بیش از ۷۰۰ سال می‌رسد
عکس های بیشتر
الیگودرز، یکی از شهرهای استان لرستان، در دامنه رشته کوه زاگرس قرار گرفته است. این شهر در مختصات ۳۳٫۵۲ شمالی و ۴۸٫۳۸ شرقی و در ارتفاع ۱۱۴۷٫۸ متری از سطح دریا قرار دارد.
تاریخچه الیگودرز
تاریخ دقیق ساخت الیگودرز مشخص نیست، اما با توجه به شواهد موجود، این شهر در دوره ساسانیان ساخته شده است. الیگودرز در طول تاریخ مورد حمله و تهاجم اقوام مختلفی قرار گرفته است، اما همواره به عنوان یکی از مهمترین شهرهای ایران باقی مانده است.در دوران ساسانیان، الیگودرز به عنوان یکی از شهرهای مهم این امپراتوری محسوب می‌شد. این شهر در آن زمان به نام «خایدالو» شناخته می‌شد. در دوران اسلامی، الیگودرز به عنوان یکی از مراکز مهم حکومت‌های مختلف ایران محسوب می‌شد. این شهر در آن زمان به نام‌های «شاپورخواست» و «خرم‌آباد» شناخته می‌شد. در دوران سلجوقیان، الیگودرز به عنوان پایتخت یکی از ایالات این امپراتوری انتخاب شد.در دوران صفویان، الیگودرز به عنوان یکی از مراکز مهم مذهبی ایران محسوب می‌شد. در این دوران، آرامگاه باباطاهر، یکی از شاعران و عارفان بزرگ ایران، در الیگودرز ساخته شد.در دوران قاجار، الیگودرز به عنوان یکی از مراکز مهم سیاسی و نظامی ایران محسوب می‌شد. در این دوران، قلعه الیگودرز به عنوان مقر حکومتی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
مردمشناسی الیگودرز
مردم الیگودرز را لرزبانان تشکیل می‌دهند. زبان مردم الیگودرز، لری خرم‌آبادی است.مردم الیگودرز به کشاورزی، دامداری و صنایع دستی مشغول هستند. از جمله صنایع دستی مهم الیگودرز می‌توان به قالیبافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی، گیوه‌بافی و سفال‌گری اشاره کرد.
اقتصاد الیگودرز
اقتصاد الیگودرز بر پایه کشاورزی، دامداری و صنایع دستی استوار است. از جمله محصولات کشاورزی مهم الیگودرز می‌توان به گندم، جو، سیب‌زمینی، انگور و زعفران اشاره کرد. از جمله محصولات دامی مهم الیگودرز می‌توان به گوشت، شیر و لبنیات اشاره کرد. از جمله صنایع دستی مهم الیگودرز می‌توان به قالیبافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی، گیوه‌بافی و سفال‌گری اشاره کرد.
جاذبه‌های گردشگری الیگودرز
الیگودرز دارای جاذبه‌های گردشگری متعددی است که از مهمترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قلعه الیگودرز: این قلعه یکی از مهمترین آثار تاریخی الیگودرز است که در دوره ساسانیان ساخته شده است.
- آبشار نوژیان: این آبشار یکی از زیباترین آبشارهای ایران است که در ۴۰ کیلومتری الیگودرز قرار دارد.
- دریاچه کیو: این دریاچه یکی از جاذبه‌های طبیعی مهم الیگودرز است که در مرکز شهر قرار دارد.
- غار چال‌نخجیر: این غار یکی از زیباترین غارهای ایران است که در ۱۵ کیلومتری الیگودرز قرار دارد.
- دشت لاله‌های واژگون: این دشت یکی از بزرگترین دشت‌های لاله‌های واژگون در جهان است که در روستای دالانی قرار دارد.
الیگودرز در حال حاضر
الیگودرز در حال حاضر به عنوان یکی از شهرهای مهم استان لرستان محسوب می‌شود. این شهر دارای امکانات و زیرساخت‌های مناسبی برای توسعه است.
نکاتی برای بازدید از الیگودرز
- بهتر است در فصل بهار یا تابستان به الیگودرز بروید.
- از لباس و کفش مناسب برای پیاده‌روی در طبیعت استفاده کنید.
- از تاریکی شب در غار چال‌نخجیر نترسید.
اَلیگودَرز مرکز شهرستان الیگودرز در شرق استان لرستان است. شهر الیگودرز در ناحیهٔ کوهستانی و با آب و هوایی بسیار سرد در شرق استان لرستان واقع شده و همچنین از شهرهای مرتفع و مناطق سردسیر ایران است. دیرینگی آن به بیش از ۷۰۰ سال می‌رسد. مردم این شهر به زبان لری بختیاری صحبت می کنند. الیگودرز در گذشته از چهار محلهٔ ورزندان، مجیان، ده تیرانی و ده محمدرضا تشکیل شده بود هرچند که توسعه اخیر شهر این مرز بندی را نامحسوس کرده است.این شهر از سال ۱۳۳۹ دارای نماینده در مجلس شورای ملی میباشد.
موقعیت جغرافیایی
الیگودرز بین ۴۹ درجه و ۴۲ دقیقه طول شرقی و ۳۳ درجه و ۲۴ دقیقه عرض شمالی واقع شده است. از نظر موقعیت نسبی، الیگودرز در نیمه شمالی شهرستان قرار گرفته است. این شهر از طریق محور شمالی با شهرهای خمین، محلات، اراک و از طریق محور جنوبی با شهرهای دزفول و فریدون‌شهر و کوهرنگ، از طریق محور شرقی با شهرهای داران، گلپایگان و خوانسار و از طریق محور غرب و شمال غربی نیز با شهرهای ازنا، دورود، شازند، بروجرد و خرم‌آباد ارتباط دارد.
راه‌های ارتباطی
شهر الیگودرز از خرم‌آباد ۱۳۵ کیلومتر، از اراک ۱۲۷ کیلومتر، از اصفهان۲۱۰ کیلومتر و از تهران ۳۸۰ کیلومتر فاصله دارد. این شهر از نظر موقعیت ارتباطی نسبت به محورهای استانی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. الیگودرز را بام آبی ایران نیز می نامند.
مردم
گویش
گویش اصلی و غالب مردم الیگودرز لری الیگودرزی است که از زیر شاخه‌های زبان لری به شمار می‌آید و هویت و قواعد مختص خود را دارا میباشد. به علت نبود مطالعات زبان‌شناسی و تاریخی، نظریات و تصورات نادرستی دربارهٔ گویش مردم الیگودرز وجود داشت که از این دست قلمداد کردن گویش مردم الیگودرز به عنوان لری بختیاری و یا لری خرم‌آبادی بود. از دیگر دلایل پیدایش چنین تصوراتی تکلم طایفه‌های بختیاری به گویش الیگودرزی پس از مهاجرت و سکونت در الیگودرز است. الیگودرزی‌ها بین گویش لری الیگودرزی و لری بختیاری تفاوت قائل هستند و به طور عام گویش لری الیگودرزی را الیگودرزی و لری بختیاری را لری خطاب می‌کنند. به دلیل نرخ بالای مهاجرت اقوام و طوایف ایل بختیاری به الیگودرز در سالهای پس از انقلاب اسلامی و همچنین مهاجرت ساکنین اصیل و قدیمی به کلان‌شهرها، گویش لری بختیاری چهارلنگ نیز در میان ساکنین این شهر مرسوم گشته است که تنها توسط خود مهاجرین بختیاری تکلم می‌شود ولی اغلب این مهاجران به علت شباهت و نزدیکی گویش‌های لری، الیگودرزی را پذیرفته‌اند و با اندک تفاوتی در لهجه آنرا صحبت می‌کنند. از سوی دیگر ساکنین قدیمی الیگودرز نیز مدت‌ها است که با لری بختیاری آشنایی پیدا کرده‌اند.
ریشهٔ نام
در وجه تسمیه الیگودرز روایت‌های گوناگونی وجود دارد. از آن جمله، روایت ساکنان بومی شهر است. بر مبنای این روایت، واژه الیگودرز، ترکیبی از واژه (آل) به معنی خاندان و گودرز است. بر این اساس مردم الیگودرز خود را به گودرز پهلوان یکی از شخصیت‌های معروف شاهنامه نسبت می‌دهند که با گذشت زمان، ترکیب آل گودرز کم کم به الیگودرز تبدیل شد. وجود طایفه گودرزی در این شهر، این باور را تشدید کرده‌است. نشانه‌های تاریخی نیز نشان می‌دهد که در محدوده شهر الیگودرز در حدود هفده قرن پیش از میلاد، تمدن‌هایی وجود داشته‌است. البته در تپه‌های شمال غربی آثاری کشف شده‌است که به دوران پیش از اشکانیان و هخامنشیان تعلق دارد.. برخی دیگر نیز وجه تسمیه آن را از واژه آلیورز یا آل ورز دانسته‌اند. در گذشته این منطقه بخش عمده ای از گندم غرب ایران را تولید می‌کرد و به خاطر پر بار بودن محصول گندم ها به رنگ قرمز در می‌آمدند به همین خاطر عده‌ای معتقدند این نام ترکیبی از کلمهٔ آل به معنای قرمز و ورز به معنای کشت است.همچنین این نام را آمیزه‌ای از دو واژه اَل به معنای عقاب و گودرز دانسته‌اند. بهترین وجه تسمیه ای که با توجه به آواشناسی و تاریخ و همچنین مستندات کشف شده از مکان هایی مانند روستای گورچین بر نام این شهر مرتب میباشد، واژۀ (ایل گودرز) میباشد، یعنی مکانی که ایل و عشیرۀ گودرز که احتمالاً منظور همان گودرز کشواد است، در این مکان ساکن بوده‌اند.
دیرینگی
از تاریخ الیگودرز اطلاع دقیق و کاملی در دست نیست اما از شواهد و ساختمان‌های ساخته شده در این شهر این گونه به نظر می‌رسد که تاریخ این شهر بیش از ۷۰۰ سال نیست.شهری که دارای هفتصد سال قدمت تاریخی و به روایتی شهر گیو گودرز و قلعه های باستانی است . اگر چه آثار قلاع معروف آن از بین رفته ، لیکن هنوز کهنسالانش از قلعه هایی همچون قلاع تیرانی ، قلاع موسی ، قلاع کاظم آباد در آن یاد می کنند . گفته می شود که الیگودرز در قدیم دارای بافت شهری منظم بوده‌است کهبقايايی از آن از قبيل آجرهای مكعب مستطيل و ظروف سفالی و فلزی (در قرن هفتم هجری) در کوه ها و و تپه های اليگودرز به دست آمده است، که در زمین‌لرزه سال ۱۲۸۲ در دشت سیلاخور که طبق آمار مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران بزرگترین زلزله ثبت شده و به قدرت تقریبی ۸ ریشتر بوده به ویرانه‌ای تبدیل گردیده است.به مرور زمان و مهاجرت گسترده عشایر و روستاییان اطراف سبب توسعه نا منظم این شهر شد. بر اساس مدارک به دست آمده از حفاری های قلعه مندیش و تپه‌های اطراف شهر قدمت شهر فعلی الیگودرز به بیش از هفتصد سال پیش می‌رسد.مردم الیگودرز، مذهب شیعه قدیم (علوی) داشته‌اند و خانقاه آن، مرکز تعلیمات دینی قزلباشان و [درویشان] بوده است. شاه اسماعیل صفوی در یکی از سفرهای خود از این خانقاه دیدن کرده است.عامل اصلی تشکيل هسته اوليه شهر اليگودرز، وجود رودخانه‌ها، قنات‌ها و چشمه‌ها بوده است. عامل ديگر برای ايجاد و گسترش اين شهر، موقعيت ارتباطی آن بوده است؛ به گونه ای که يكی از راه های مهم اصفهان به غرب كشور از فريدن، اليگودرز، گاپله و بروجرد می گذشت. درنهايت متصل شدن نواحی بختياری به فلات مركزی ايران (اراك، خمين، گلپايگان و خوانسار) نيز، توسط اين منطقه بر اهميت شهر اليگودرز افزوده است .شهر الیگودرز قبلاً زیر نظر گلپایگان و سپس بروجرد بوده است ولی در سال ۱۳۲۷ با تاسیس فرمانداری الیگودرز شهر الیگودرز به عنوان مرکز شهرستان الیگودرز انتخاب شد.
گردشگری
الیگودرز دارای مکان‌های تفریحی بسیاری از جمله، هفت چشمه روستای گشان،چشمه عسلی، مزراع بید.دشت لاله های واژگون زرد گشان،شکارگاه دره جری، دریاچه شط تمی، دریاچه سد خان آباد، چشمه آسار و سراب شاهمکان در منطقه شول‌آباد، رود حوضیان، رودخانه ماهیچال، طبیعت قالی کوه، رودخانه مور زرین در بخش زلقی، غار تمندر، جنگلهای بلوط و گردو و سرچشمه دورک، گایکان، دره دورک، دشت لاله‌های واژگون در روستای دالانی، دره دایی، دره حیدر، کیگوران میباشد؛ و همچنین روستای چقاگرگ که از قدیمی‌ترین روستاهای بربرود است و تپه خلیل خان آسترکی در آن قرار دارد. در شمال این شهر بقایای قلعه مندیش و درجنوب غربی و شرقی این شهر تپه‌ها تاریخی وجود دارد، همچنین در ضلع جنوبی شهر پارک جنگلی بنفشه روی تپه یال احداث شده است.شهرستان الیگودرز معروف است به شهر ابشار ها و لاله های واژگون ،که یکی از بهترین شهرهای ایران ازلحاظ گردشگری و توریسم می باشد. بزرگترین دشت لاله های واژگون جهان در شهرستان الیگودرز قرار دارد .
موقعیت طبیعی
دامنه جنوبی قالی کوه دالانی
الیگودرز در ناحیه کوهستانی زاگرس مرکزی قرار گرفته است و نزدیک به ۲٬۱۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و در امتداد شرق به غرب کشیده شده است. در ضلع شمالی و جنوبی شهر اراضی ناهموار با ارتفاعات و قله‌های متعدد پراکنده‌اند به همین دلیل نیز از آب وهوای بسیار سرد کوهپایه‌ای برخوردار است.
صنایع دستی و ره‌آورد
صنایع دستی الیگودرز شامل هنرهای سرامیکی، قالی بافی، منبت کاری، سیم بافی، معرق‌کاری، گلیم بافی و جاجیم بافی می‌شود. این شهر دارای منابع غنی معادن سنگ مرمر کبالت منیزیم گرانیت چینی کریستال سرامیک و روی است. عسل و کشکِ محلی از محصولات عمده این شهرستان است که از این فراورده‌ها به عنوان سوغات الیگودرز نیز یاد می‌شود.
آبشارهای الیگودرز
آبشار آب سفید، آبشار چکان ، آبشار تاف ، آبشار وارگ ، آبشار برنجه ، آبشار تیندر، آبشار لوچ ، آبشارهای دورک ، آبشار چونگ شنه ، آبشار دره ماهی ،آبشار مبارک‌آباد ،
مهمترین ارتفاعات
کوه سیاه، کوه سفید، کوه ریواس، کوه میال، مندیش، سیاتیر، امیر کوه، ارتفاعات باجگیران و به علاوه در اطراف شهر کوه‌های دیگری نیز پراکنده‌اند که مهمترین آنها عبارتند از: چهل گز در شمال شرقی، علی بلاغی در شمال و کمربسته در شمال شرقی و همچنین از کوه‌های دورتر از شهر می‌توان به قالی کوه و تمندر اشاره کرد.
اقتصاد
در گذشته اقتصاد مردم الیگودرز بر پایه کشاورزی بود ولی امروزه صنعت، تجارت و مشاغل اداری و دولتی از پایه‌های اصلی اقتصاد مردم الیگودرز است اگر چه هنوز عده‌ای از شهرنشینان در مزارع اطراف شهر به کشاورزی مشغول هستند.
تولیدات
بخشی از تولیدات الیگودرز عبارتند از غلات، حبوبات، برنج لبنیات دامی، عسل، ماهی قزل‌آلا، سیب زمینی، آرد، ماکارونی، ویفر و بیسکویت است. عسل الیگودرز از بهترین و طبیعی‌ترین عسلهای ایران به شمار می‌رود، چنان‌که سوغات ناب این شهر محسوب می‌شود. صنایع دستی آن شامل هنرهای سرامیکی، قالیبافی، منبت کاری، سیم بافی، معرق‌کاری، گلیم بافی و جاجیم بافی می‌شود.