معرفی شهرستان بستک
بستک از شهرهای استان هرمزگان، با قدمتی تاریخی، در قدیم محلی برای استراحت کاروانها بودهاست. شهر بستک در منطقهای کوهستانی قرار دارد که از شمال و غرب به استان فارس و از شرق و جنوب به استان هرمزگان متصل است. این شهر مرکز شهرستان بستک است.
عکس های بیشتر
بستک از شهرهای استان هرمزگان، با قدمتی تاریخی، در قدیم محلی برای استراحت کاروانها بودهاست. شهر بستک در منطقهای کوهستانی قرار دارد که از شمال و غرب به استان فارس و از شرق و جنوب به استان هرمزگان متصل است. این شهر مرکز شهرستان بستک است.جمعیت شهربستک طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵، برابر با ۹۰۱۹ نفر بودهاست.مردم بستک به زبان اچمي با گویش بستکی سخن میگویند که از دستهٔ زبانهای پارسی جنوب غربی ایران است.این شهر تا سال ۱۳۳۴ جزء لارستان در استان فارس بودهاست.بستک پیشینه تاریخی و سیاسی طولانی دارد. دارای بیش از دویست روستا بوده، که در سال ۱۳۶۴ بخش وسیعی از روستاهای منطقهای به نام روئیدر از بستک جدا شد و به بخش خمیر پیوند دادند و در سال ۱۳۷۰ تعدادی دیگر از روستاها در حوالی لمزان از بستک جدا شدند.از اقسام خوردنیهای سنتی منطقه بستک و بخشهای آن مهوه است که در جنوب ایران شهرت فراوانی دارد. بعضی آنرا مهیاوه نیز مینامند.در امارت دبی یکی از امیرنشینهای هفتگانه امارات متحده عربی، محلهای وجود دارد که بنام محلهٔ «بستکیه» معروف است.مظاهر عرفان و تصوف در شهرستان بستک به وفور دیده میشود که این خود نشانه رایج بودن زهد و تقوا میان مردمان این شهرستان و مناطق اطراف بوده است. صوفیان بستک بسیار بودهاند.
محدوده شهرستان بستک
شهرستان بستک از شمال به لارستان، از جنوب به شهرستان گاوبندی و شهرستان بندر لنگه، از مغرب به شهرستان لامرد، و از سمت مشرق به شهرستان بندرعباس محدود میگردد.
بررسیهای جغرافیایی
طول جغرافیائی شهر بستک ۵۴ درجه و ۲۳ دقیقه و عرض آن ۲۷ درجه ۱۴ دقیقهاست ارتفاعش از سطح دریا ۲۱۲۰ گز است. حدود وسعت شهرستان بستک با ۵۹/۵۵۲۵ کیلومتر مربع وسعت و در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شدهاست. شهرستان بستک از شمال شهرستان لار، و از جنوب شهرستان بندر لنگه، واز مغرب شهرستان لامرد و از سمت مشرق به شهرستان بندرعباس محدود میگردد.
تقسیمات سیاسی
براساس جدیدترین تقسیمات سیاسی شهرستان بستک دارای سه بخش و ۹ دهستان و ۱۱۰ آبادی سکنه و ۴۰ پارجه آبادی خالی از سکنهاست.بخش مرکزی به مرکزیت بستک مشتمل بردهستانهای:گوده، دهستان دهتل، فتویه و بیش از ۴۰ روستای بزرگ و کوچک.بخش کوخرد به مرکزیت دهستان کوخرد مشتمل بردهستانهای: کوخرد و هرنگ و بیش از ۳ روستای بزرگ و کوچک.بخش جناح به مرکزیت جناح مشتمل بردهستانهای: فرامرزان، جناح و کمشک و بیش از ۳ روستای بزرگ و کوچک.
وضعیت توپوگرافی
شهرستان بستک از جمله ناهموارترین مناطق استان هرمزگان است به گونهای که برخی از ناهموارترین وبلندترین ارتفاعات استان در این شهرستان واقع شدهاست. دامنه ارتفاعات کمتر از ۱۰۰ متر تا بیش از ۲۰۰۰ متر تا ۳۰۰۰ متر، کوه گاهبست و کوه سیاه در شمال شهرستان، و کوه ناخ و زنگارد در جنوب شرقی شهرستان، پراکندگی دارد که در این میان کمترین وسعت مربوط به طبقه ارتفاعی کمتر از ۱۰۰ متر با ۲٪ بوده و بیشتر آن مربوط به طبقه ارتفاعی ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر با ۲۴٪ است. همچنین ۱۵٪ وسعت بخش نیز در ارتفاعی بیش از ۱۰۰ متر قرار گرفتهاست.
موقعیت اقلیمی
شهرستان بستک به علت نزدیکی به خلیج فارس ونزدیکی به منطقه حاره وداشتن موقعیت کوهستانی، دارای ویژگیهای اقلیمی مخصوص به خود است، با توجه به موقعیت منطقه دارای آب وهوای گرم وخشک در تابستان، وسرد وخشک در زمستان است. شهرستان بستک به علت نزدیکی به مدار خط السرطان دارای آب وهوای گرم وخشک به لحاظ تقسیم بندی اقلیمی است. بر اساس اطلاعات موجود از ایستگاه جناح میانگین درجه حرارت در طول دوره آماری ۵/۴۹ درجه سانتیگراد وحد اقل مطلق آن صفر درجه سانتیگراد است. اصولاً آب وهوای منطقه گرم است. بنا براین منطقه «گرمسیر» یا «گرمسیرات» نامیده شدهاست. قسمت اعظمی از روزها ی سال گرمای هوایش از حد مطلوب ومورد نیاز یعنی ۲۵ درجهاست. به طوری که حدود ۳۰۰ روز از روزهای سال از گرمای بیش از حد مطلوب برخوردار است.
بارندگی ورطوبت وروزهای یخبندان
در تقسیمات اقلیمی، شهر بستک دارای اقلیمی گرم و خشک است. متوسط بارندگی سالانه حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیمتر و دربعضی از سالها کمتر هم میشود. حد اکثر بارندگی درماههای تابستان میزان رطوبت بطور چشم گیری افزایش مییابد واین امر موجب میشود که هوا دم کرده وطاقت فرسا گردد. ضمن اینکه رطوبت تابستان موجب تشکیل شبنم سحرگاه و مه صبحگاهی شده و به برکت آن گیاهان این منطقه خشک به حیات خود ادامه میدهند. در زمستان در برخی مواقع از زمان در قلههای برخی از کوههای شهرستان بست بستک مانند: قله کوه گاهبست و قله کوه ناخ یخ میبندد، همچنین بر روی آبهایی که در ظرفهای مکشوف و در اماکن باز گذاشته باشد نیز از شدت سرما یخ میبندد.
پوشش گیاهی
اغلب اراضی شهرستان بستک دارای قابلیت مرتعی است ومناسبترین اراضی جهت استفادههای مرتعی وبرداشت علوفه محسوب میشوند. محدودیتهای عمده این اراضی شیب بسیار تند، فرسایش بسیار زیاد محدودیت عمق خاک، پستی وبلندی وناهمواری، وجود سنگریزه، شوری وقلیائیت، محدودیت آب زیر زمینی وخطرات سیل گیری است که با عملیاتی همچون حفاظت از حوزه آبخیز، کنترل چرا، رعایت اصول مرتعداری، احیاء وتوسعه مراتع، جلوگیری از فرسایش، تسطیح در قسمت خاکدار، احداث سیستم زهکشی، اصلاح اراضی تاءمین آب مورد نیاز میتوان تاحد زیادی این مشکلات را رفع نموده وبر توانمندیهای اراضی افزود.
خدمات عمومی وزیر بنایی
باتوجه به تقیسمات سیاسی جدید وتشکیل سه بخش: کوخرد و مرکزی و جناح، بستک در شهرستان وقطب بندی سیاسی در منطقه، خدمات عمومی وزیر بنایی توزیع گردیدهاست. مطالعات انجام شده در خصوص نرخ باسوادی شهرستان بستک نشان میدهد که براساس سر شماری عمومی سال ۱۳۷۵ شهرستان بستک دارای ۵/۷۵ در صد نرخ باسوادی در گروه مردان و ۹۲/۶۳ در صد نرخ باسوادی در گروه زنان بودهاست. آمارهای مربوط به وضعیت آموزش جمعیت روستایی شهرستان بستک گویای این مطلب است که ۹۴/۶۶ در صد جمعیت ۶ تا ۲۴ ساله شهرستان بستک در سال ۱۳۷۵ در حال تحصیل بودهاند. براساس آخرین سر شماری عمومی نفوس ومسکن ۱۳۷۵ خورشیدی جمعیت شهرستان بستک ۴۹۶۷۶ نفر گزارش کردهاست.
پل درب پری
پل درب پری مربوط به دوران متأخر دورانهای تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان بستک، بخش مرکزی، دهستان گوده، روستای زنگارد، حاشیه شرقی روستا واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۴۶۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل گچوییه
بقایای پل گچوییه مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان بستک، بخش جناح، دهستان فرامرزان، روستای گچوییه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۴۵۶ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آسیاب کریکی
آسیاب کریکی یکی از آسیابهای مشهور منطقهاست که توسط خوانین بستک ایجاد شده بودهاست، ودر بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان واقع شده أست، و یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران به شمار میآید. این آسیاب در نزدیکی کریکی جای تحریگاه حاکمان بستک و جهانگیریه قرار دارد، آثار کاخ سلطنی مشهور به « بنگلهٔ کریکی » وتحریگاه حاکم پرقدرت بستک وجهانگیریه محمد تقی خان مشهور « صولت الملک» هنوز در آن مکان باقی مانده أست. آسیاب دوسنگ گرد و مسطح روی هم نهاده و سنگ پائینی در میان میلی آهنین و یا چوبین از سوراخ میان سنگ پائینی در گذشته و سنگ زبَرین به نیروی آب میچرخد و دانهها مانند جو و گندم وغیره را خرد میکند وآرد میسازد. «آس» به گویش محلی «آش» گفته میشود. کاربرد آسیابها: آسیاب کردن دانههای خوراکی و یا آبکشی بودهاست. ودر دوران قدیم در منطقه رونق چشمگیری داشته بودهاست، هم اکنون أثاری از این گونه آسیابها در گوشه وکنار منطقهٔ شهرستان بستک وبخشهای توابع به چشم میخورد.
بنگله کریکی
کریکی نام مکانی زیبا از توابع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان در غرب استان هرمزگان، و یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. این مکان جای گاه وتفریحگاه حاکمان بستک و جهانگیریه بودهاست، آثار کاخ سلطنی مشهور به « بنگلهٔ کریکی » وتفریحگاه حاکم پرقدرت بستک وجهانگیریه محمد تقی خان مشهور « صولت الملک» هنوز در آن مکان باقی مانده که حکایت از دوران باشکوهٔ آن زمان میدارد. «بنگله به معنای ویلا و تفرج گاه بیرون از شهر، اصطلاحی هندی است که وارد زبان خودمونی ها(اچمیها)قدیم شدهاست که هم اکنون فقط در بعضی از نقاط استان هرمزگان به کار برده میشود» . مکانی است سرسبز وزیبا مخصوصاً در فصل زمستان وهنگام ریزش باران موسمی وسالهای که باران خوب میبارد و کوه دشت را سرسبز میکند. آثار کاخ حاکمان جهانگیریه روی تپهای نه بس بلند واقع شدهاست و آب روان چشمه از کنار آن میگذرد و چشماندازی بسیار زیبا و شاعرانه به وجود آوردهاست.
مسجد جامع بستک
اين مسجد از معماري منحصر به فرد و قابل توجهي برخوردار است . بر سطح داخلي و بيروني ديواره مسجد در قسمت بالايي ديوارها تزييناتي بکار رفته که اين تزيينات بيشتر طرحهاي هندسي وگل و بوته مي باشد .
تفریحگاه سید محیا شاعر جنوب
« بنگر بیخ » جای بسیار معروفی است در منطقه لارستان و بستک . شاعر خوش قریحه جنوب و بستک هرمزگان سید محیا ، « بنگر بیخ » ، جایگاه تفریح و شکار خود قرار داده بودند .محیا با دوستان و رفیقان خود در اینجا به شکار و تفریح به گویش محلی ( گشت و طبخ ) می رفته اند در اوائل قرن یادهم هجری قمری . این مکان به لهجه محلی ( لَرد مَحیا ) نیز نامیده می شود . کاروانسرای لَردِ محیا تا امروز بصورت سالم باقی مانده است و رهگذران در آن اطراق می کنند ، و یادگاری از شاعر محبوب جنوب است که در اوائل سده یازده هم هجری قمری می زیسته است . روایت است که شاعر سید محیا زیباترین اشعارش در کنار و گوشه این مکان سروده است .
قلعه کوهیج
قلعه کوهیج قلعه ای تاریخی واقع در روستای کوهیج از توابع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان ، یکی از آثار های تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است .« قلعه کوهیج » یکی از قلعه ها و مستحکمات دوران کذشته است . مصالح به کار رفته ، سنگ های بزرگ و ملاط آن گل و گچ و ساروج است .در زمان اغتشاش و شورش و نا امنی منطقه بستک و جهانگیریه ، و خروج عده ای بر علیه حاکمان محلی چندین بار قلعه کوهیج مورد حمله قرار گرفته است . در زمان حکم محمد رفیع خان که بیشتر توجه بامور شرعی داشت و به امور انتظامی و سیاست علاقه چندانی نمی ورزید ، عده ای یاغی شدند و شورش و غوغا بر پا نموده و باعث نا امنی در منطقه شده بودند . تاج الدین نامی که سمت کدخدایی روستای کوهیج به عهده داشته بود بمخالفت محمد رفیع خان برخاست و قلعه کوهیج که سراخانه مستحفظین گماشتگان حکومتی محمد رفیع خان بود غفلتاً اشغال نموده و تفنگداران محمد رفیع خان را بیرون رانده و از پرداخت مالیات و انجام مراجعات حکومتی خود داری نموده و از زیر فرمان محمد رفیع خان بیرون می رود ، بعد از مدتی تمام اشغالگران و یاغی گران دستگیر و محاکمه و زندانی می شوند . این قلعه روی تپه ای در پایه کوه گاه بست واقع شده است .این قلعه متعلق به دوره صفویه است كه كارشناسان قدمت آن را بالغ بر۶۰۰ سال تخمین زده اند.این قلعه كه اسفند ماه سال ۸۴ خورشیدی سال پیش نیز توسط مردم روستای كوهیج بازسازی شد.
قلعه دیده بان
قلعه دیده بان مرکز فرمانروائی جهانگیریه و بستک ، قلعه ای تاریخی واقع در غرب استان هرمزگان ، یکی از آثار های تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است .« قلعه دیده بان » قلعه ایست با موقعیت بسیار عالی سوق الجیشی که برفراز « بن کوه » انجیره به گویش محلی ( انُزُرُه ) بین بیخه لشتان و بیخه لمزان ، و در ۳۴ کیلومتری بخش کوخرد و ۷۹ کیلومتری جنوب شرقی بستک در نزدیکی پاسگاه سابق دین واقع می باشد .محکم ترین قلاع جهانگیریه قلعه دیده بان یکی از محکم ترین قلاع جهانگیریه بوده است . آثار این دژ بزرگ برفراز « قله کوه انجیره » باقی مانده است . شیخ محمد بستکی در مواقع انقلاب ، اغتشاش و هرج و مرج کشور مسکن خانواده و مرکز فرمانروائی خود انتخاب کرده و قریب ۲۰ سال در آن قلعه به موجب فرمان های نادر شاه و کریم خان زند امور حکومتی بستک و جهانگیریه و بندر عباس و بندر لنگه وجزایر را کاملاً اداره می کرد و سراسر این منطقه امنیت و عدالت را برقرار ساخت ، با وجودی که امورات دیوانی ( مالیات ) و مراجعات عمال دولت مرکزی انجام می داد ولی هیچ وقت با مأمورین حکومت مرکزی حضوراً نمی گرفت و نزدیک نمی رفت فقط یک یا دو فقره بحضور نادر شاه وکریم خان زند رسیده بود . حتی چند بار کریم خان زند او را برای ملاقات احضار و تأکید کرده بود که قلعه را تخلیه و ترک نماید و به بستک برگردد ، بعذری موجه نپذیرفته است . شیخ محمد خان مدت ۲۰ سال از فرمانروائی اش در این قلعه سپری نموده است .
کاروانسرای الفتح خان
کاروانسرای الفتح خان یکی از کاروانسراهای غرب استان هرمزگان در جنوب ایران است که مربوط به دوره صفویه است.این کاروانسرا در شهر بستک و در بخش مرکزی شهرستان بستک هرمزگان واقع شده و یکی از آثار تاریخی و نقاط دیدنی استان هرمزگان بهشمار میآید. این مکان یکی از آثار تاریخی سر راه ارتباطی شهرستان لار به شهرستان بندر لنگه است.این کاروانسرا دربخش شرقی میدان آزادی شهر بستک واقع است، و از آثار دورهٔ صفویه به شمار میرود. بنا بصورت دو ایوانی با حجرههای در طرفین است. دو اصطبل نیز در اضلاع شرقی وغربی کاروانسرا احداث شدهاست.
قلعه ایلود
قلعه ایلود قلعه ای تاریخی واقع در روستای ایلود از توابع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان ، یکی از آثار های تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است . « قلعه ایلود » یکی از محکمترین قلاع بستک بوده است . آثار این دژ برفراز قله کوه ایلود باقی مانده است.مصالح به کار رفته ، سنگ های بزرگ و ملاط آن گِل و گچ و ساروج است . درب ورودی قلعه از جنوب بوده است که دارای در بزرگ چوبی با گل میخ و کنده کاری بوده است . بعد از ورودی اصلی یک هشتی بزرگ وجود داشته که دارای هشت طاقچه ساده بوده . زمانی که انسان از هشتی وارد حیاط بیرونی می شده ، در جبهه شمالی آن یک ردیف پلکان به طبقه دوم منتهی می شده است ، و یک درب چوبی ساده ، آن را به اندرونی وصل می کرده است . در جبهه باختری نیز یک پلکان به طبقه دوم می رود . در این طبقه یک ایوان با ستون های سنگی و گچ بری های ساده وجود دارد . این ایوان از طرف پنچ در چوبی به اتاقی راه می یابد که باختر آن قرار دارد . در این اتاق یک گچ بری با تزیینات گل و بوته وجود دارد که فاقد هر گونه تزیین است و در جبهه باختری از طریق پلکانی به طبقه دوم راه می یافته است . متأسفانه در اثر بی توجهی مسؤولین و به مرور زمان قلعه بطور کامل ویرانه شده است ، و فقط قسمتی از دیوار شمالی قلعه باقی مانده است . خرابه ها و آثار های شالد های باقی مانده نشان می دهد که قلعه ای بسیار مستحکمی بوده ست .
قلعه قلات
قلعه قلات قلعه ای تاریخی واقع در شهر بستک در بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان ، یکی از آثار های تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است . « قلعه قلات » در سمت کوه گچ و در ارتفاع ۷۰۰ متری از سطح دری ودر سر تپه بلندی واقع شده است . این قلعه بنام قلعه خان بستک نیز مشهور است . همچنین قلعه قلات نیز نامیده می شود. به گویش محلی به « تپه بلند » ( قَلات ) گفته می شود . روایت است که حدود ۲۸۰ سال پیش بنا شده است . و مقر حاکم ( خان بستک ) بوده است . قلعه دارای سه برج در سه ضلع محوطه است که هنوز پا بر جاه است . آثار دیوار سراسری هم وجود دارد ، ساختمان خانه های مسکونی خراب شده اما آثار ودیوار هایش باقی است که با گچ و سنگ ساخته شده است . دارای سه باب آب انبار ( برکه ) و حدود ۲ هکتار وسعت محوطه آن است . روایت است که شیخ محمد بستکی معروف به « شیخ محمد خان دیده بان » این قلعه را بنا نهاده است و مقر حکم خود ساخته است بعد از اینکه از قلعه دیده بان به بستک مراجعت نموده است .
حمام خانی بستک
حمام خانی بستک با قدمت دوره قاجاریه در غرب استان هرمزگان و در شهر بستک قرار دارد.حمام خانی بستک در سال 1373 مورد مرمت قرار گرفت و به عنوان یکی از آثار تاریخی و دیدنی استان هرمزگان به حساب میآید. این حمام قدیمی از جمله حمامهای استان هرمزگان است که به حمام زیرزمینی معروف هستند.در اینگونه حمامها زمین را در ابعاد مختلف و اندازه لازم گود میکنند و بنای حمام را در درون آن ایجاد میکنند تا هم استحکام و طول عمر دیوارهای آن بیشتر باشد و هم گرمای بیشتری را در ایام سرد زمستان در خود نگه دارند.از این گونه حمامها میتوان به حمام سیبه اشاره کرد که در دهستان کوخرد در بخش کوخرد واقع شدهاست. آب مورد نیاز حمام خانی بستک در قدیم از طریق برکهها و آبگیرهای بزرگ و متعددی که در شهر و اطراف آن وجود داشته تأمین میشدهاست.آب از برکه به کمک حیوانات باربر، حمل و به قسمتهای مختلف حمام منتقل میشدهاست. در فصل زمستان نیز آب به وسیله آتش هیزم گرم شده و مورد استفاده أهالی قرار میگرفت.سبک بنا از نوع چهار طاقی است که گنبدی مستطیل بر بالای چهار طاق ساخته شده بنا دارای ۱۴ گنبد کوچک و بزرگ میباشد. خطوط طاق نمای گرداگرد جداره داخلی گنبد و خطوط بدنه حمام نشان از ذوق و سلیقه معماران این بنا دارد.این بنا از بسیاری جهات بی شباهت به حمام گنجعلیخان کرمان نیست، البته در ابعاد و اندازههای کوچکتر.حمام خانی بستک در سال 1377 توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره 2211 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بازار بستک
بازار بستک معروف به ( مجموعهٔ بازار بستک ) واقع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان ، یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.این بازار در وسط شهر بستک واقع شده و شامل سه بازار است که قدمت آن به دوره صفویه و قاجاریه میرسد . این بنا در سال ۱۲۹۵ هجری قمری به همت استاد عبدالله امینایی معروف به حاجی استاد ساخته شدهاست وبه صورت فضای مربع شکلی است که فضای مرکزی آن مرکب از دو ردیف حجره میباشد،معماری بازار مدنی بستک درنوع خود بی نظیر است. این بازار هم اکنون نیز دایر است وکسبه در آن مشغول داد وستد میباشند، أما به علتهای مختلف، دیگر آن رونق سابق وقدیم را ندارد. این بنای تاریخی در چند سال اخیر تعمیر وبازسازی شدهاست ، این بنای تاریخی سازهای سنگی با مصالح گچ است، ودر وسط شهر بستک واقع شدهاست.
مکانهای تاریخی و مذهبی شهرستان بستک
آرامگاه شیخ محمد صوفی – تسان,آرامگاه شیخ حمزه – دهنگ,آرامگاه شیخ رستم – دهنگ,آرامگاه شیخ کمال الدین بهزاد – دهنگ,آرامگاه سید قطب الدین – دهنگ,آرامگاه بی بی فاطمه قتال – دهنگ,آرامگاه شیخ مفتی – انوه,آرامگاه سید قطب الدین شیدا – انوه,آرامگاه شیخ محمد زنگبار – فتویه,آرامگاه شیخ عبد القاسم حضور – شیخ حضور,آرامگاه سید محمد سید منصور - چاه بنارد,آرامگاه سید عامر – چاه بنارد,آرامگاه امامزاده سید کنچی – کنچی,آرامگاه سید محمد ابراهیم شاعر – دهستان دهتل,آرامگاه شیخ احمد شیخ راشد – بستک,آرامگاه مجموعه دو گنبدان (بقعهٔ شیخ عبدالرحمن بزرگ و ملا اسماعیل و ملا عبدالواحد) – کوخرد,آرامگاه سید مظفر سید منصور – کوخرد,گردش گاه ناخری,تفرج گاه نیدان,هفت رشته قنات – دهنگ,پاراو کوخرد کوخرد,تاق نه تا – ناخری (تاخ نه تا – ناخری),قبرستان تسان,تنب پرگان (تمب پرگان) – جناح,تنب کوشک – جناح,قلعه کلات سرخ – جناح,چاهها و کانالهای ساروجی – دهنگ,آسیابهای آبی – تدرویه,آسیابهای آبی دامن – فاریاب,آسیابهای کریکی – بستک,کانال آب معروف به ترنه - دهستان کوخرد,آب گرم (آب باد) تدرویه,آب گرم – فاریاب سنگویه,آب گرم – فتویه,بازاربستک,بر کهٔ آخوند – در شرق انوه,کاروان سرای آخوند – در شرق انوه,کاروانسرای بستک,کاروانسرای کوردان,کاروانسرای کوخرد,کاروانسرای لرد محیا,مسجد ملا محمد نامی – فتویه,مکتب خانهٔ نامی – فتویه,مسجد جامع قدیم بستک – بستک,مسجد جامع بستک,مسجد بن نادر – بستک,مدرسهٔ مصطفویهٔ بستک – بستک,قلعه شاه بنار – چاه بنارد,قلعه ایلود – ایلود,قلعه سیبه – کوخرد,قلعه توصیله – کوخرد,قلعه آماج – کوخرد,برج گری کوه – کوهیج,حمام خان بستک – بستک,حمام سیبه – کوخرد,شهرتاریخی ساسانی (شهرسیبه) – کوخرد,خانهٔ خان بستک – بستک,مجموعه بازار قدیم بستک – بستک,سنگ نگارهها – ده تل,دوگنبدان,حمام خانی بستک,مخدان (بستک) مُخدان,آسیاب دومن