امام زاده بی بی شهربانو
در شمال شرقي شهر ري بقعه متبركه بسيار قديمي وجود دارد كه از سنگ و گچ ساخته شده است. آنچه از وضع ساختمان و محل احداث آن بر مي آيد
عکس های بیشتر
در شمال شرقي شهر ري بقعه متبركه بسيار قديمي وجود دارد كه از سنگ و گچ ساخته شده است. آنچه از وضع ساختمان و محل احداث آن بر مي آيد، هسته اصلي نماي مزبور در دوران ساساني ساخته شده و در قرن چهارم هجري براي آرامگاه مورد استفاده واقع و قسمتي به آن افزوده شد كه در رديف مقابر كوهستاني ديگري كه در خارج شهر باستاني ري ساخته شده، بوده است.
از لحاظ معماري قسمت گوشه جنوب شرقي آن كه مشتمل بر بناي چهارگوش منظم و استوار سنگي است با پوشش ضربي سنگ و آجر از عهد آل بويه و قسمت حرم و اتاق طويل جنوبي آن از دوران ساساني و ديوارهاي خارجي صحن همزمان با بناي سنگي عهد آل بويه و عصر سلجوقيان است كه در قرون بعدي با احداث رواق و ديوارها و اتاق هاي مختلف، بقعه را تكميل نموده اند.
صندوق منبت روي قبر مطهر احاديث نبوي و نام و القاب شهربانو را در بر داشته و تاريخ سال 888 هجري و نام باني آن استاد محمد بن صفرشاه حداد قمي ذكر شده.
در منبت كاري زيبايي از دوران شاه طهماسب صفوي در مدخل آن وجود دارد و گچبري ها و تزئينات دوره قاجار در بقعه به چشم مي خورد.
نوشته هاي مختلفي در روي كتيبه هاي ورودي و صندوق داخل بقعه و اطراف آن به چشم مي خورد كه هر يك از بانيان و سازندگان را در دوره هاي مختلف كه بخشي به آن ضميمه شده را شامل است. بر لوحه زيارتنامه بي بي شهربانو نام هاي متعدد جهت مشاراليها ذكر شده است از جمله «شاه جهان» و «شاه زنان» و «جهان بانو» روي الواح ديگري كه در رواق يا مسجد شمالي حرم بر ديوار نصب گرديده رواياتي از مرحوم سيد نعمت الله جزايري و مرحوم حاج شيخ عبدالكريم قمي نقل شده كه پس از واقعه روز عاشورا چون بي بي شهربانو نسبت به اعراب بيگانه بود به دستور امام از همراه شدن با ساير اعضاي خانواده يعني اهل بيت (ع) و عزيمت به شام خودداري نموده و عازم سرزمين ايران كه موطن اصلي وي بود، گرديد و مدتي بعد نيز فوت نمود كه در كوهستان هاي مجاور ري دفن شد، اما علي رغم اين انتساب، بر بسياري از محققان معاصر با دلايل قطعي ثابت شده است كه بقعه بي بي شهربانو - كه در كوهستان شرق ري معروف به كوه بي بي شهربانو پديدار است - هيچ ربطي با مادر امام (ع) ندارد و بنايي است كه در قرون بعدي ساخته شده است. چنان كه تاريخ ساخت صندوق منبت كاري آن سال 888 ق را نشان مي دهد و درب منبت كاري آن كار صفوي است و الحاقاتي از هنر دوره قاجاريه دارد.
عدم ذكر چنين بقعه اي در آثار شيخ صدوق - كه خود ساليان دراز در ري مي زيسته و به آن آشنايي كامل داشته - مويد ديگري بر عدم وجود اين بقعه در قرن چهارم و در زمان شيخ صدوق (متوفي 381 ق) است.
ديگر نويسندگاني هم كه به ذكر احوال عبدالعظيم حسني و شخصيت هاي بزرگ مدفون در ري پرداخته اند، نامي از چنين بقعه اي نبرده اند. اين احتمال وجود دارد كه در قرون بعدي زني پارسا با نام شهربانو در اين مكان دفن شده و با گذشت ساليان، مردمان آن سامان او را با مادر امام سجاد (ع) - كه در آن زمان مشهور به شهربانو بوده - اشتباه گرفته اند.