معرفی شهر زرند

 معرفی شهر زرند

معرفی شهر زرند

زرند از شهرهای استان کرمان در جنوب شرق ایران است. این شهر مرکز شهرستان زرند است. جمعیت شهر زرند بنا بر سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران، بیش از ۵۴٬۷۴۵ نفر بوده‌است. فاصلهٔ شهر زرند تا کلانشهر کرمان ۷۵ کیلومتر است. این شهر در شمال غربی کلانشهر کرمان واقع شده‌است.

عکس های بیشتر

زرند

زرند از شهرهای استان کرمان در جنوب شرق ایران است. این شهر مرکز شهرستان زرند است. جمعیت شهر زرند بنا بر سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران، بیش از ۵۴٬۷۴۵ نفر بوده‌است. فاصلهٔ شهر زرند تا کلانشهر کرمان ۷۵ کیلومتر است. این شهر در شمال غربی کلانشهر کرمان واقع شده‌است.

تاریخچه

چنین برمی‌آید که زرند در سده‌های نخستین پس از ظهور اسلام یکی از بزرگ‌ترین و آبادترین شهرهای ایران مرکزی و جنوب شرقی بوده‌است؛ بدین معنی که در منطقهٔ کرمان که قسمت وسیعی از ایران کنونی را شامل می‌شده، زرند از ایالات حائز اهمیت به‌شمار می‌رفته‌است. یقیناً پیش از ظهور اسلام زرند دارای یک منطقه مسکونی پررونق بوده‌است. حتی نقل شده‌است مسجد جامع کنونی این شهر که بر جای مسجد جامع کهن و قدیمی بنا شده، در طول تاریخ ده‌ها بار تخریب و بازسازی شده‌است و قبل از اسلام آتشکده بوده که پس از اسلام، مانند بسیاری از آتشکده‌های ایران، به مسجد تبدیل گشته‌است.یکی دیگر از اسناد مکتوب که کهن بودن شهر زرند را ثابت می‌نماید. جمله کوتاه یاقوت حموی جفرافی دان بزرگ اسلامی در قرن ششم و هفتم در کتاب معجم البلدان است که نگاشته: «زرند با حرکت فتحه در اول و دوم و نون ساکن و دال بدون نقطه شهری باستانی و بزرگ از شهرهای سرآمد کرمان است.» در دوران داریوش که کرمان مرکز یکی از ساتراپی‌ها بود، راه تجاری کرمان به خراسان از طریق زرند می گذشته است.دلیل دیگر قدمت زرند، وجود تعداد زیادی از روستاها و دهکده‌های قدیمی در منطقه می‌باشد که اسامی آنها از لغات باستانی اشتقاق یافته است. ژنرال سر پرسی سایکس افسر معروف انگلیسی که در سال ۱۸۹۰ میلادی (۱۱۸ سال قبل) به ایران سفر کرده، در کتاب خود (هشت سال در ایران) می‌نویسد: ناحیه زرند در صفحات تاریخ از قرن دوازدهم میلادی به این طرف که به حیطه تصرف ملک دینار غُز درآمد سابقه دار است، در قدمت آن تردید نمی‌رود و چون محل تقاطع جاده‌های مختلف است بطور حتم در یک ایامی حائز اهمیت بوده است.آنطوری که در متون تاریخی و جغرافیایی قدیم استنباط می‌شود، از سال ۳۰۰ تا آغاز سال ۶۰۰ هجری قمری یعنی از قرن ششم و هفتم زرند شهری بزرگ و با عظمت بوده است. در قرن چهارم دارای شش دروازه بوده و در پایان قرن ششم آنگونه که در جامع التواریخ حسنی آمده بین ۵۰ تا ۲۰۰٫۰۰۰ نفر جمعیت داشته است. در سال ۵۸۳ هجری ملک دینار شهر زرند را به عنوان مقر اصلی انتخاب می‌نماید. اما قدیمی ترین ذکری که بر جای مانده و مربوط به قدمت زرند می‌باشد سالهای ۵۶۹ یا ۵۷۲ هجری یعنی تقریباً ۸۴۰ سال پیش در زمان سلاجقه کرمان است که زرند از موقعیت نظامی ویژه‌ای برخوردار بوده است. در قرن چهارم ابو علی محمد ابن الیاس حاکم کرمان دژ و قلعه‌ای عظیم در حصار زرند ساخت و در زمان شاهرخ خان افشار زرندی که در زمان حکومت نادر شاه افشار حاکم کرمان بوده، چون از مردم زرند بشمار می‌آمد در عمران و آبادانی شهر خود تلاش درخور شایسته انجام داد. مهمترین نکته‌ای که در متون کتب مختلف تاریخی در مورد زرند آمده و شاید هم در سایر شهرهای استان کم تر بوده، شهرنشینی مردم این شهر پیش از اسلام است. تمام این گفته‌ها حاکی از اعتبار شهر به عنوان یک واحد جمعیتی با اهمیت و اقتصادی شکوفا در قبل از اسلام می‌باشد. بعضی از واژه‌های کنونی که هنوز هم در روستاهای اطراف زرند مانند: خیط، اسفند، جرجافک وجود دارد تاریخ شهرستان را به زمان‌های باستان قوت می‌بخشد. گذشته از این، گویا در دوران شاهان ساسانی در مرکز شهر، قلعه‌ای محاق در کنار خندقی ساخته می‌شود و اطراف شهر بوسیله برج و بارو محافظت می شده است.بعد از اسلام یعنی از قرن چهارم هجری قمری به بعد، در متون تاریخ، از زرند به عنوان مجموعه‌ای از شهرهای ایالت یاد شده است. ابن حوقل در کتاب صورة الارض خود از زرند به عنوان شهری مستقل در شمال کرمان یاد کرده است. همین طور در سالهای ۳۰۰ قمری ابو الحسن ابراهیم اصطخری زرند را با نام شهر آورده است. بهرحال هر چه در کتب قدیم بیشتر نظر افکنده و تفحص کنیم، به کهن بودن شهر زرند بیشتر پی خواهیم برد.

وجه تسمیه زرند

این نام را می توان زیباترین کلمه دانست و ریشه در متون ادبیات فارسی قدیم دارد که در دورانی خاص به شهر زرند گفته شده است بطوریکه در روزگاران قدیم افراد فاضل و صاحب خرد نام زراوند را بر فرزندان خود که از نظر وجاهت جمال و نجابت اخلاق و نیز دارا بودن هنر مردمداری بوده و نسبت به سایر اولاد پسر ارجحیت داشته می گذاشتند و حتی او را به بهترین مقام های روحانی دوران خود انتخاب می کردند. نمونه آن که در اکثر کتب قدیمی بخصوص فرهنگ مرحوم دهخدا از آن یاد شده، پیری نرسی نام بوده که سه پسر داشته و نام پسری که ویژگی های ذکر شده را شامل می گردیده زراوند گذاشته است. البته کلمه زراوند معانی دیگری نیز دارد که مهمترین آنها که با زروند و زرند هم خوانی داشته و هم معنی بوده مکان زر می باشد. (زرا) به معنی زر، (وند) به معنی مکان آمده که در مجموع به مکان زر گفته شده است. معنی دیگر زراوند که در کتاب اوستا آمده به محلی اتلاق می شده که در اطراف آن رودهای متعدد وجود داشته باشد. چنین معنی هم با توجه به موقعیت جغرافیائی زرند که هنوز هم بعد از گذشت قرنها، آثار و بقایای رودخانه ها، سیلاب ها و جویبارها که در گذشته به واسطه دامنه طویل رشته کوههای سر بفلک کشیده که در شرق زرند قرار گرفته اند مطابقت دارد. معنی دیگر زرآوند که در کتب تاریخی آمده با توجه به کلمه (آوند) ظرف طلا قید گردیده که تمام معانی مذکور حکایت از تنها اسم زیبا و سنتی زراوند است که به زرند می گفتند.

آب وهوا واقلیم

آب وهوای شهر زرند نیمه کویری است و. تابستان‌های نسبتاً گرم وزمستان‌های سردی دارد در کوهستان ها اب و هوایی معتدل در تابستان و آب هوای تقریبا بسیار سردی در زمستان دارد . میانگین بارش در شهر زرند۱۴۰میلی‌متر است و بیشترین میزان بارش در آذرماه با ۱/۳۴ میلی‌متر است. در اطراف شهر زرند مناطق کوهستانی زیادی هم وجود دارد. این شهرستان توسط دو رشته کوه به نام کوه های بادامو در جنوب که شهر زرند را از رفسنجان جدا کرده در و کوه‌های حاشیه لوت در شمال. بلندترین کوه این شهر به نام کوه مزار که ارتفاعی قریب ۳۳۰۰ متر دارد. مردم زرند بعد از سال‌ها انتظار شاهد بارش برف در روزهای ۱۶ و ۱۷ دی ماه سال ۱۳۹۲ بودند که در این دو روز بیش از ۲۵ سانتی‌متر برف در این شهر باریدن داشت که این مقدار بارش در ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه بود.

بازار سهرابی

قدمت بازار مذکور به ۱۴۰ سال قبل بر می گردد. در قدیم شخصی به نام حاج علی مغازه ها را به شکل سنتی می ساخته و بروز سیل آنها را به داخل خندق مجاور می برده است. تا اینکه تصمیم به احداث کوره آجرپزی می نمایددو برادر به نامهای مرحوم کرمعلی و هژبر علی شاه سهرابی به جهت عدم آلودگی هوا در مرکز شهر، بازار را خریداری می نمایند که از آن تاریخ به بازار سهرابی معروف می شود.میراث فرهنگی استان از سال ۸۲ نسبت به مسقف نمودن بازار مذکور اقدام نموده و اجرای اتصال بازار مذکور، به بازار وکیل را در دستور کار خود قرار داده است. قرار است توسط میراث فرهنگی استان، دو گلدسته ی زیبا در مقابل بازار مذکور، (خیابان چمران) و مقابل سه راهی وسط بازار (برابر پاساژ مهدی) احداث نماید.

برج زرندوئیه

بدون اغراق یکی از شاهکارهای هنر معماری یک قرن اخیر را می توان در برج زرندوئیه ملاحظه نمود. برج مذکور در وسط قلعه ای کوچک احداث گردیده و در ۶ کیلومتری شمال زرند قرار دارد. خوشبختانه تا به امروز به لحاظ استحکام و مقاوم بودن مصالح و نیز تجربه مرحوم استاد شیخ رضا که یکی از معماران با سابقه بوده تا کنون برج مذکور از حوادث طبیعی بخصوص زلزله های ۵۶ و ۸۳ و همچنین عوامل فرسایش، سربلند و بدون هیچگونه خسارتی قد برافراشته است.حاج سید حسین عمرانی مالک برج و قلعه زرندوئیه، آنرا که بالغ بر صد متر مربع (۴ قصب) می باشد به میراث فرهنگی شهر اهدا نموده و شهرداری قصد دارد به عنوان بهترین و زیباترین اثر باستانی زرند، آنرا در میان میدانی بزرگ نگهداری نماید.چندی پیش به کمک مردم و جمعی از مسئولین شهرستان، بنای این برج مرمت و بازسازی شده است که جای تشکر و قدردانی دارد که حداقل برج را سرپا نگه داشته اند. در ادامه تصاویری از نماهای مختلف از این بنای زیبا را می توانید مشاهده نمایید

قلعه و چهار برج شاهرخ خان

مهم ترین بنای بخش یزدان آباد که هم از نظر وسعت و هم از نظر زیبائی دارای ارزش تاریخی می باشد، قلعه و چهار برج معروف شاهرخ خان در مرکز یزدان آیاد است. منظره جالب و در خور توجه چهار برج شاهرخ خان هم از داخل آن و هم نمای خارجی آن بسیار زیبا و دیدنی می باشد. در چهار گوشه قلعه چهار برج سر بفلک کشیده که در قدیم مخصوص نگهبانان و مراقبت از اوضاع امنیتی اطراف قرار گرفته، تماماً به سبک معماری سنتی ساخته شده است. خوشبختانه هنوز حوادث طبیعی بخصوص زلزله های اسفند ۸۳ و اردیبهشت ۸۵ به لحاظ استحکام و مقاومت بنای مذکور نتوانسته به آن آسیب جدی وارد نماید.طرح و سبک معماری قلعه بر اساس اصول معماری قدیم، با در نظر گرفتن مکانهای مخصوص زندگی و سکونت سران قوم، رعیت ها و همچنین در نظر گرفتن جایگاه مخصوص نگهداری احشام صورت گرفته است. معماری زیبا و گچ بری و مِقرنس کاری حاشیه سردر اطاقها و حتی سقوف اطاقها و دیگر تزئینات بکار گرفته شده کلاً استادانه و با مهارت انجام گردیده که در خور تحسین و جالب توجه است. بطوریکه بعد از گذشت سالها هنوز تعدادی از درب های چوبی قدیم که با دقت و ظرافت و از بهترین نوع چوب ساخته شده اند، موجود و سالم باقی مانده است. وجود چنین قلعه ای در یزدان آباد نشانه ازدیاد جمعیت و قدمت تاریخی آن ناحیه در گذشته می باشد. باغچه نسبتاً بزرگی که در وسط حیاط قلعه قرار گرفته و دارای چند درخت قدیمی می باشد به سرسبزی و زیبادی حیاط قلعه افزوده است.به لحاظ زیبائی، وسعت، ازدیاد جایگاهها و مکانها، سالم بودن و نیز سابقه دیرینه قلعه و چهار برج شاهرخ خان بسیاری از دانشجویان رشته معماری سنتی ضمن بازدید و مطالعه و تهیه پلان، پایان نامه های تحصیلی خود را ازقلعه مربوطه انتخاب می نمایند. در سال ۸۱ دو دانشجوی رشته معماری بنامهای آقایان عباس اسلامی و حجت مؤمنی پلان زیبائی را از قلعه مذکور برداشت و تهیه نموده اند که در صفحه ۲۳۲ کتاب تاریخ از زراوند تا زرند تألیف مرحوم حسن سهرابی زرندی چاپ گردیده است.سالمندان بخش یزدان آباد بخصوص حاج اصغر خان سیف الدینی که یکی از معتمدین و افراد وثوق منطقه مذکور بوده وبیش از ۹۰ بهار زندگی را پشت سرگذاشته در ارتباط با احداث قلعه و چهار برج یزدان آباد به نقل از اجداد خود چنین یادآور می شود: «ابتدا ساختمانهای قلعه ساخته شده و چون خبری از دزدی و چپاول نبود مردم با خیال راحت و امنیت خاطر زندگی می کردند. بعد از گذشت سالها خبر آوردند که دزدان و راهزنان از حوالی شیراز به شهرها و روستاها حمله می کنند و مال مردم را به غارت می برند. بعد از پخش این خبر مرحوم شاهرخ خان که یکی از مالکین عمده یزدان اباد بود برای حفظ جان خود و خانواده اش و نیز مردم آن ناحیه، دستور می دهد تا بمنظور دیده بانی و مراقبت از آن روستا چهار برج در چهار گوشه قلعه بسازند که در مدت پنجاه روز چهار برج مطمئن که مخصوص دیده بانی و اطلاع نگهبانان برج، از حمله احتمالی راهزنان بود ساخته می شود.»مرحوم شاهرخ خان برای اطمینان از بکارگرفتن استادان ماهر، پس از تحقیق برای ساختن برج ها از مرحوم سلمان فرزند علی و پسرش مرحوم کربلائی غلامحسین برهانی زرندی که از معماران با تجربه سُنتی بوده اند دعوت می نماید که پس از پنجاه روز برج ها را به شکل زیبائی احداث می نمایند. به لحاظ مهارت در ساخت برج ها و نیز بکارگرفتن مصالح مطمئن که باعث استحکام برج ها گردیده، حوادث طبیعی بخصوص زلزله های اسفند ۸۳ و اردیبهشت ۸۵ قادر به آسیب رساندن برج ها نبوده اند. البته سالمندان یزدان آباد قدمت برج ها را بین ۲۰۰ تا ۲۲۰ سال قبل می دانند. از آنجائیکه چهار برج شاهرخ خان دارای موقوفاتی می باشد، سالها تولیت آن به عهده حاج عزت اله خان سیف الدینی می باشد که همه ساله در ماه محرم در محوطه چهاربرج به عزاداری و پرداختن خرج می پردازد.برج های دیگری در یزدان آباد به چشم می خورد که بلندترین آن، برج زیبا و سربفلک کشیده ای می باشد که به برج حبیب اله خان معروف است. برج مذکور که در قسمت غرب چهار برج قرار دارد علاوه بر معماری سنتی که در آن بکار گرفته شده از نظر زیبائی هم بهره مند می باشد. برج حبیب اله خان متصل به بنای قلعه ای کوچک است که محل ورودی به قلعه یعنی مجاور درب اصلی که از نقاط حساس ورود راهزنان محسوب می گردیده ساخته شده است.مجموعه آثار باستانی یزدان آباد سالها مورد توجه میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان می باشد. بطوریکه اخیراً چهاربرج شاهرخ خان در ردیف آثار با ارزش باستانی استان به ثبت رسیده است.هر چند تبلیغات کافی بخصوص چاپ پوسترهای رنگی زیبا از آثار باستانی زرند بخصوص بخش یزدان آباد توسط مسئولین ذیربط استان و شهرستان نسبت به معرفی آثار مربوطه تا کنون انجام نگردیده و متولیان ذیربط در این زمینه نسبت به هویت فرهنگی اجداد و پدران این شهرستان کم لطفی کرده اند، لکن با تلاش عده ای از دوستداران میراث فرهنگی و با همکاری فرمانداری زرند در سالهای اخیر شاهد بازدید توریست ها و گردشگران خارجی و داخلی از آثار باستانی زرند و توابع بوده ایم که در واپسین بخش این موضوع به آنها خواهیم پرداخت.

عبدالسلام زرندی

در قبرستان قدیم ریحان مقبره یکی از عرفای معروف قرن هفتم زرند بنام عبدالسلام زرندی می باشد که از زمره بناهای قدمت دار و با سابقه زرند محسوب می گردد.مشهور است که حضرت شیخ عبدالسلام که قرنها فارغ از مشکلات زندگی به خواب آسوده فرو رفته است احوال عالی داشته و در زمان حیات خود کارهای خارق العاده ای می کرده اند.شاه نعمت الله ولی چندین نوبت به دیدار شیخ عبد السلام زرندی در خانقاه ایشان دیدار و گفتگو کرده است. اهالی ریحان بخصوص مرحوم کربلایی قاسم اقبالی و همسرش مرحومه حاجیه بی بی سلطان اقبالی که از ارادتمندان مرحوم شیخ بودند، مقبره عبد السلام زرندی را بازسازی و تجدید بنا کردند.

حسینیه سقاخانه

یکی از مراکز مذهبی قدیمی زرند حسینیه سقاخانه است.مکان مذکور که از قرنهای گذشته محلی برای برگذاری مراسم مذهبی و بر پائی روضه خوانی در ماههای محرم و صفر بشمار می آیاد از قدمت تاریخی برخوردار است.در قسمت جنوب حسینیه سقاخانه امروزی، مسجد کوچکی قرار داشت که جهت گسترش ، تخریب و بازسازی شد. مسجد مذکور که در کوچه ای باریک منتهی به خیابان چمران امروزی قرار داشت به مسجد حسینیه سقاخانه (کوچک) معروف بود.حاج سید هدایت تهامی که بیش از ۷۵ سال از عمر خود را در نزدیکی حسینیه مذکور گذرانده و سالها به عنوان متولی به مسجد مذکور خدمت نموده، به نقل از اجداد خود می گوید: «یکی از قدیمی ترین مساجد زرند مسجد حسینیه سقاخانه بوده که توسط مرحوم حسین غنی زاده (حسین حسنی) معروف به حسین (سفید گر) که یکی از استادهای مجرب بوده ساخته شده و گچ کاری درون مسجد توسط مرحوم حسین عالم نساء که از کسبه درون حسینیه بشمار می رفته بر اساس نذری که کرده بود انجام گرفته است. مسجد مذکور دارای دو درب زنانه و مردانه جداگانه در داخل کوچه بوده و مرحوم آیت اله شاهرخی امام جماعت مسجد جامع در برخی روزها نماز جماعت را در مسجد مذکور برپا می نمود.وجه تسمیه حسینیه سقاخانه که در قدیم به آن حسینیه (کوچکو) می گفتند، بنا به اظهارات معمرین به چند قرن پیش بر می گردد به لحاظ ایجاد مکانی به عنوان (سقاخانه) و ارائه آب خنک به عابرین و رفع عطش ایشان با نام سالار شهیدان و حضرت ابوالفضل العباس (ع) به همین سبب مکان مذکور در نزد اهالی از مکانهای قابل احترام بشمار می رود. بطوریکه اموات خود را در قدیم در آن محل به خصوص در قسمت شرق حسینیه که دارای سالن کوچکی بود دفن می کردند.دو گلدسته کاشیکاری زیبا در بالای سقاخانه قرار داشت که مؤذن اوقات شرعی را اعلام می نمود و گاه صدایش تا روستای محمد آباد شنیده می شد. سنگاب بسیار قدیمی که گویا هنوز سالم باقی مانده موجود است. درخت (پتگ) بزرگی در میان حسینیه قرار داشت که سایه سنگین آن تمام محوطه حسینیه را فرا می گرفت. درخت مذکور که قبل از پیدایش آب قنات زرندوئیه که در حسینیه جریان داشت، از آب چاه آبیاری می شد و با خشک شدن قنات، آن هم خشک می شود.در قسمت شمال حسینیه کاروانسرائی بود که توسط مرحوم حاج سید علی اکبر تهامی ساخته شده بود، همه ساله بخصوص در زمستان محل اطراق فیوج ها (کولی ها) قرار می گرفت. کاروانسرای مذکور دارای ۵ اطاق و در گودی قرار داشت. در حال حاضر از محل جمع آوری نذورات مردمی به وسعت حسینیه اضافه و در آینده حسینیه مذکور یکی از بزرگترین مراکز مذهبی زرند خواهد بود.

آدرس بر روی نقشه

نظرات

نظر بدهید